پایان نامه رشته علوم تربیتی

پایان نامه رشته علوم تربیتی

پایان نامه رشته علوم تربیتی

پایان نامه رشته علوم تربیتی

دانلود پایان نامه رشته علوم تربیتی

  • ۰
  • ۰

مقدمه:

یکی از بدیهی ترین ملزومات یک آموزش کارا و اثر بخش وجود انگیزه و علاقه در دانش آموزان است . در طی سالهای متمادی تدریس در دوره‌های ابتدایی در درس ریاضی مشاهده کرده‌ام که دانش آموزان انگیزة چندانی به یادگیری ندارند . من هم مانند بسیاری از همکارانم دلایل زیادی برای این امر ذکر می کردم از قبیل :
1-عدم وجود امکانات آموزشی و کمک آموزشی
2-عدم همراهی والدین با دانش آموزان و مدرسه
3-مقایسه موقعیت اجتماعی ثروتمندان بعضاً کم سواد با تحصیل کرده‌های کم درآمد و دلسردی از تحصیل
امّا بخش اعظم فعالیت‌های آموزشی در مدرسه انجام می گیرد هر چند که به نظر خود من صرفاً شرکت در کلاس‌های مدرسه بدون فعالیت‌های خارج از مدرسه کافی نیست امّا اگر مدرسه و معلم نقش خود را در آموزش در حد مطلوب ایفا کنند بسیاری از مشکلات تحصیلی دانش آموزان حل خواهد شد .

بیان مسأله :

چگونه می توانم باعث اثربخشی فعالیت کلاسی در درس ریاضی توسط دانش آموزان پایة پنجم شوم ؟

توصیف وضعیت موجود :

در هر درس از کتاب های درسی ریاضی صفحاتی با عنوان «فعالیت یا کار در کلاس » وجود دارد که شامل سؤالاتی است که دانش آموزان بایــد بعد از تدریس معلم به حل آنها مبادرت ورزند تا یادگیری به طور کامل اتفاق بیافتد .
طی تدریس چند ساله در درس ریاضی مشاهده کرده‌ام که در کلاس هایی که شیوة تدریس به صورت معلم محور بوده و دانش آموزان غیر فعال هستند ، ایــن بی علاقگی شدیدتر است .
نمونه های عدم علاقه دانش آموزان در حل صفحات «فعالیت یا کار در کلاس » را می توان به صورت زیر فهرست کرد :
1-بعضی از دانش آموزان جهت گریز از حل کردن سؤالات ، کتاب درسی یا لوازم التحریر خود را به همراه نمی آورند و به این ترتیب می خواهند که خود را از زحمت حل سؤالات راحت کنند و در کلاس بی کار بنشینند .
2-گاهی اوقات دانش آموزی قبل از تدریس ، جواب سؤالات قسمت « فعالیت » را در منزل از روی منبعی یا کتب حل مسایل و یا راهنمایی بزرگترها رونویسی کرده و در نتیجه خود را از فکر کردن در مورد حل سؤالات راحت می کند .
3-بعضی از دانش آموزان نیز هنگام حل « فعالیت » منتظر می مانند تا سایر دانش آموزان سؤالات را حل نموده و آنها فقط از روی تخته رونویسی می کنند .
بدیهی است‌در چنین‌شرایطی‌میزان‌یادگیری‌شاگردان‌دچارافت محسوسی خواهد شد .
پس این سؤال پیش می آید که علل این عدم علاقه چیست وچگونه می توان آن را برطرف کرد ؟

اصول و مبانی درس ریاضی :

می دانیم برای تدریس هر مفهوم ریاضی به سه نکته اصلی باید توجه کرد:
1- مفهوم
2- تکنیک یا راه حل
3- کاربرد
یکی از استانداردهای جدید برنامه درسی ریاضی برای تمام پایه ها ی تحصیلی عبارتند از : ریاضی به عنوان حل مسئله، ریاضی به عنوان نحوة استدلال، ریاضی به عنوان ارتباطات، ریاضی به عنوان اتصال و ارتباط درونی و بیرونی که تعبیر و تفسیر هر یک از این استانداردها می تواند به عنوان موضوع مقاله ای مطرح گردد . مثلاً در مورد ریاضی به عنوان حل مسأله می توان گفت که دنیای واقعی نقطه شروع است یعنی مسأله از دنیای واقعی گرفته می شود و سپس به زبان دنیای ریاضی ترجمه می گردد که این ترجمه در واقع همان مدل سازی ریاضی است .
گاهی برای ترجمة درست این دو زبان - دنیای واقعی و دنیای ریاضی - چندین بار رفت و برگشت بین این دو دنیا انجام می گیرد و ابزار مختلفی به کمک گرفته می شود تا بالاخره ترجمه کامل گشته و حل ریاضی برای مسألة دنیای واقعی به دست آید .
دیدگاه های جدید آموزش ریاضی ، یادگیری ریاضی را یک فرایند فعّال و سازنده می دانند و آموزش و تدریس ریاضی را بر مبنای اوضاع و موقعیت هایی که مسأله در آنها قرار گرفته و واقع می شود توصیه می کنند .
از جمله هدف های آموزش ریاضی آن است که تمام دانش آموزان یاد بگیرند و برای ریاضی ارزش قائل شوند ، یعنی به کارایی و اهمیت ریاضی در جریان زندگی و در پرورش ذهن و اندیشه واقف گردند و تمام دانش آموزان بتوانند ارتباطات ریاضی وار برقرار کرده و ریاضی وار استدلال کنند و نسبت به ریاضی قدردانی داشته باشند و در نهایت توانایی حل مسأله های ریاضی را پیدا کنند .

علل فعال نبودن دانش آموزان در درس ریاضی :

برخی از علل فعال نبودن دانش آموزان در کلاسهای درس ریاضی به این شرح می باشد:
1- ناشناخته ماندن قلمرو و اهداف درس ریاضی
2- آشنا نبودن برخی از معلمان با اصول تدریس ریاضی
3- تنوع نداشتن تدریس ریاضی واستفاده نکردن ازقالبهای متفاوت
4- بی توجهی برخی از معلمان به طرح درس
5- ناآشنایی برخی از معلمان نسبت به روان شناسی تربیتی وشناخت ذهنی دانش آموزان وعدم توجه به تفاوتهای فردی
6- بی توجهی برخی ازمعلمان به راههای شکوفاسازی خلاقیتهای کودکان و نوجوانان
7- بی توجهی به علایق وانگیزه هاوتواناییها فکری دانش آموزان به هنگام تعیین تکلیف وحل مسئله

گردآوری اطلاعات و شواهد :

برای یافتن علت عدم انگیزه شاگردان در حل سؤالات قسمت « فعالیت یا کار در کلاس » بهتر دیدم به سراغ خود آن ها رفته و نظرات دانش آموزان را جویا شوم که اهم آن به شرح زیر است :
1- زمانی که دانش آموزان درس را یاد نگرفته باشند نمی توانند در حل سؤالات موفق باشند .
2- عدم اعتماد به‌نفس و این‌که آیا جواب‌داده شده به‌سؤالات‌صحیح‌است یا خیر ؟
3- سخت بودن سؤالات برای دانش آموزان ضعیف و متوسط .
4- کمبود وقت ، مثلاً حل 12 معادله در مدت پانزده الی بیست دقیقه برای بسیاری از دانش آموزان غیر ممکن یا مشکل است .
5- زیاد بودن تعداد سؤالات باعث خستگی دانش آموزان می شود .
6- یکی از دانش آموزان ممتاز کلاس می گوید : همیشه دلهره و اضطراب دارد که آیا خواهد توانست به همگی سؤالات پاسخ دهد یا خیر ؟ و این افکار اثری منفی دارد .
7- دانش آموز دیگری می گوید : قبل از این که صورت سؤال را بخواند معتقد است که قادر به حل آن نیست .
8- یکی دیگر می گوید : علاقه چندانی به حل سؤالات ریاضی ندارد و فقط جهت رفع تکلیف سؤالات « فعالیت یا کار در کلاس » را حل می کند .

تجزیه و تحلیل داده ها :

دانش آموزانی که موارد 1، 3 ،4 ، 5 و 8 را مطرح کرده اند عدم انگیزه را به مسایل بیرونی ارتباط می دهند ، ولی دانش آموزانی که موارد 2 ، 6 و 7 را مطرح نموده اند علت را مسایل درونی می دانند و مشخص است که « احساس کفایت » آنها دچار آسیب شده است .
به نظر می رسد که موارد 4 و 5 یکدیگر را تأیید می کنند ، طبیعی است که کمبود وقت زمانی قابل قبول است که تعداد سؤالات با توجه به زمان در نظر گرفته شده برای حل سؤالات زیاد باشد .
در مورد دانش آموزانی که احساس نگرانی می کنند دو نکته را می توان عنوان کرد :
اوّل این که ممکن است این احساس از طرف معلم به آن ها منتقل شده باشد . زمانی که معلم در کلاس قدم می زند و جواب ها را بررسی می کند باعث ایجاد یا تشدید اضطراب در دانش آموزان می شود .
دوم این که داشتن کمی دلهره و اضطراب در دانش آموزان در مورد درست بودن جواب ها می تواند مفید باشد ، زیرا در این صورت دانش آموز بعد از حل سؤالات به کنترل و بازنگری پاسخ خود می پردازد و اشکال احتمالی موجود را رفع می کند .
سخت بودن سؤالات ، کمبود وقت و تعداد زیاد سؤالات مسایلی هستند که به راحتی می توانند تحت کنترل معلم در آیند ، امّا در مورد اضطراب ، نگرانی ، عدم علاقة دانش آموزان به درس ریاضی ، کار راحت نیست و احتیاج به برنامه ریزی ، صبر و بردباری دارد و لازم است معلم در نحوة تعامل و ارتباط خود با دانش آموزان دقت کند .

انتخاب راه حل :

باز هم ابتدا به سراغ خود دانش آموزان می رویم ، نظرات و پیشنهادات ارائه شده قابل توجه است :
1- اگر سؤال ها آسان تر باشد بهتر است .
2- بهتر است تعداد سؤالات کم باشد .
3- بهتر است سؤالات دارای راه حل طولانی نباشد .
4- بهتر است معلم ابتدا هر سؤال را خوب‌توضیح و تشریح کند تا برای دانش‌آموزان قابل فهم باشد .
5- جوّ کلاس طوری باشد که در طول تدریس و حل تمرین دانش آموزان احساس راحتی کنند و فشار روانی روی آن ها نباشد .

نظرات معلمان :

نظرات تعدادی از معلمان نیز به شرح زیر است :
1- اگر دانش آموزان در مورد اهداف « فعالیت یا کار در کلاس » توجیه شوند - یعنی به آنها گفته شود که هدف از حل این سؤالات آشنایی با راه حل و نهادینه شدن آن و رفع اشکالات دانش آموزان است و هیچ انتظاری وجود ندارد که دانش آموزی صد در صد به سؤالات پاسخ صحیح دهد - اضطراب و نگرانی تا حدودی بر طرف خواهد شد .
2-نظارت معلم در حل سؤالات قسمت فعالیت یا « کار در کلاس » بیشتر باید در جهت رفع اشکال و راهنمایی شاگردان باشد تا احتمال موفقیت آن ها در حل سؤالات افزایش یابد .
3- می توان حل سؤالات «قسمت فعالیت یا کار در کلاس » را به صورت گروهی انجام داد . در این صورت هم خود دانش آموزان متوجه اشتباه یکدیگر می شوند و هم این که دانش آموزی که بهتر درس را یاد گرفته به دیگری آموزش می دهد . ضمناً وقتی دانش آموزی از طرف گروه حمایت می شود در تقویت روحیه و احساس کفایت او تأثیر گذار خواهد بود .
با توجه به مطالب ارائه شده و جمع بندی آن ها به این نتیجه رسیدیم که باید تغییرات زیر را در فعالیت کلاسی دانش آموزان ایجاد کنیم :
1- در فعالیت « کار در کلاس » به جای سؤالات کتاب ، سؤالاتی را که خودم از قبل طرح کرده بودم در اختیار دانش آموزان قرار داده تا حل کنند .
2- تعداد سؤالات طرح شده کم بود و در هر قسمت حداکثر 3 یا 4 سؤال کوتاه جهت پاسخ گویی مطرح شده بود .
3- درجة سختی سؤالات در حدی بود که اکثر دانش آموزان قادر به حل آن می شدند .
4- دانش آموزان سؤالات را به صورت گروهی و بحث با یکدیگر حل می کردند .

اجرای طرح و نظارت بر آن :

این طرح را در کلاس به اجرا در آوردم . گروه بندی شاگردان بدین صورت بود که دانش آموزانی که در یک میز با هم می نشستند تشکیل یک گروه را داده و سؤالات را با هم حل می کنند در واقع من معتقدم که در کلاس درس دانش آموزانی که کنار هم می نشینند که احساس راحتی و تفاهم بیشتری با هم دارند و رابطه دوستی قوی‌تری بین آن ها برقرار است .
در پایان تدریس در هر جلسه یک برگ کاغذ در اختیار هر گروه قرار می گرفت تا پاسخ سؤالات مطرح شده را جواب دهند ، سپس هر گروه جواب خود را با 2 و 3 گروه نزدیک خود مقایسه می کرد و با نظرات دیگر گروهها نیز آشنا می شد و اگر جواب 2 یا چند گروه با هم متفاوت بود باید با تبادل نظر به راه حل صحیح و مشترک می رسیدند . در زمان حل سؤالات خودم نیز به راهنمایی دانش آموزان مشغول می شدم و به سؤالات احتمالی آنها جواب می دادم .

نتیجه گیری :

با گذشت سه هفته از اجرای طرح ، فعالیت دانش آموزان در کلاس درس تفاوت چشمگیری نسبت به گذشته پیدا نمود . نتیجه مشاهداتم در این مدت به شرح زیر است :
1- دانش آموزان متوسط علاقه و اشتیاق بیشتری برای همکاری با سایرین پیدا کردند و دانش آموزان ضعیف نیز در بحث‌ ها شرکت می کنند .
2- دانش آموزان قوی با نشستن در کنار دانش آموز ضعیف و متوسط علاقه مند به کار گروهی شده و به آموزش آن ها پرداختند .
3- بهترین همکاری و بیشترین یادگیری در گروه هایی که شامل چنددانش آموز متوسط بود ایجاد شد .
4- در مبحث هندسه تقریباً همة دانش آموزان به راهنمایی و کمک معلم نیاز دارند .
5-علاقه مندی و انگیزه دانش آموزان در تدریس به روش فعال در مقایسه با معلم محوری افزایش یافت .
6- با اجرای این طرح احساس کفایت و اعتماد به نفس دانش آموزان افزایش یافته زیرا در حل سؤالات به مباحثه با دیگران می پردازند و در حل سؤالات از خود علاقه نشان می دهند .
7- بیشتر دانش آموزان که با این روش مطالب را یاد گرفتند احساس لذّت بیشتری از فعالیت های خود نموده و آشکارا به رقابت با دیگران پرداختند .
8-کیفیت تعامل دانش‌آموزان با معلم بهتر شده و ارتباط بین معلم و شاگرد به‌آسانی برقرار گردید .

منابع :

1- مجله رشد آموزش ریاضی - شمارة 44 - زمستان 1374
2- مجله رشد آموزش ریاضی - شمارة 46 - پاییز 1375
3- قاسمی پویا ، اقبال - راهنمای معلمان پژوهنده - نشر اشاره - تهران - چاپ چهارم - 1382
4- دفتر برنامه ریزی و تألیف کتاب های درسی - ریاضی پایة پنجم - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی - تهران 1384
5- روش تدریس ریاضی پایة پنجم دبستان - سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
6- فضایلی ، غلامرضا - جزوة آموزشی روش تدریس ریاضی دورة ابتدایی - مدرس مرکز تربیت معلم شهید مفتح فردوس - پاییز 1371

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی