آموزش راهبردهای حل مساله در دوره ابتدایی

مساله چیست؟ حل مساله به چه چیزی اطلاق می شود؟

موقعیتی راکه انسان با آن مواجه می شود وراه حل ساخته وپرداخته ای ازپیش برای آن در دست نداردویا به عبارت دیگرنظیر آن را قبلا ندیده است ،مساله می نامیم. حل مساله، یکی از روش های آموزش ریاضیات است.درریاضیات کنونی که مادر مدارس تدریس می کنیم، بیشترین تاکید ها روی تمرین هاست وهدف های ارزشمند ریاضیات فراموش می شود. اکثر نظریه های یادگیری وتربیتی کسب مهارت های عملی ناشی از تمرین رایکی از پایین ترین مراحل شناخت می دانند.

دو دید گاه متفاوت در آموزش ریاضیات نسبت به حل مساله وجود دارد:

- ریاضی یاد بدهیم تا دانش آموزان بتوانند مساله حل کنند..

- ریاضی را با حل مساله آموزش دهیم.

خوشبختانه در کشور ما نظر دوم پذیرفته شده است که تاثیر آنرا در تالیف کتاب جدید التا لیف ریاضی اول مشاهده می کنیم .دانش آموز از طریق دریافت روابطی که بین الگو ها برقرار است محتوا ومفاهیم ریاضی را می سازد ، کشف می کند ومسله حل می کند.حل مساله قلب ریاضیات است واهمیت حل مساله را در تکامل وتوسعه ی توانایی های کودکان نباید دست کم گرفت.

حل مساله هنری است همچون شنا کردن، این ورزش را می توان یاد گرفت به شرطی که از الگوی خوبی پیروی کنیم. ما معتقدیم همان طور که یاد گرفتن شنا بدون وارد شدن به آب امکان پذیر نیست،یاد گرفتن حل مساله ، بدون یاد گرفتن راهبرد های حل مساله دشوار است.

مهمترین بخش درآموزش مهارت حل مساله ، آموزش راهبردهاست.

درواقع آنچه در حل مساله، آموزش دادنی است ، آموزش راهبردهاست. راهبرد یعنی راه وروشی عمومی که می توان آن را در چندین مساله به کار برد. اگر راهبرد را خوب آموزش دهیم، می توان امیدوار باشیم که دانش آموزان خوب مساله حل کنند.اما باید توجه نمود که هیچ راهبرد بهینه ای برای حل همه ی مسائل وجود ندارد اما برخی از راهبردها بیش از راهبردهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرند. در پایان به چند راهبرد اشاره می شود ،هرچند که تبین راهبردها به گارگاه آموزش ریاضی نیاز دارد تا خوب تفهیم شود.

1- فن مجسم نمودن مساله به صورت نمایش.

2 – استفاده از یک مدل واقعی وملموس

3-کاربردتابلوها ،نمودارها، نقشه های هندسی واستفاده از رسم شکل.

4- حدس وتخمین (آزمایش وخطا )حدس زدن تسریع کننده ی رشد است وما دنبال حدس تربیت یافته هستیم.

5- مسائل بدون عدد به کار ببریم .

6- مسائل بدون نشان به کار ببریم .

7- نوشتن یک معادله یا عبارت عددی برای ارایه مسائل ( نمایش مساله به صورت عبارت ریاضی)

8- راهبرد روش بارش مغزی

9- راهبرد مقایسه

10- صراحت بخشیدن به مساله ( با استفاده از اعداد دیگر)

11- راهبرد زیر مساله

12- از مسائلی که سؤال آن نوشته نشده استفاده کنیم .

13 - حل مساله رااز چند راه مختلف آموزش دهید .

14 - تصویری بکشید واز بچه ها بخواهید برای آن یک مساله بسازند.

15- دنبال کردن یک الگو

16- رسم جدول

17-حل کردن مساله ای که از مساله ی اصلی ساده تر یا با آن هم ارز باشد.

چند توصیه به آموزگاران دوره ی ابتدایی

1- حل مساله یکی از روش های آموزش ریاضیات است ولی این موضوع صرفا به این معنی نیست که باید مجموعه ای از مهارت ها وراهبردها را مستقیما به کودکان انتقال داد.

2- راهبرد های حل مساله را می توان صراحتا آموزش داد. وقتی این راهبردها وجود دارند نه تنهامورد استفاده قرار می گیرند بلکه دانش آموزان از این طریق غالبا به راه حل های بیشتری دست می یابند.

3- هیچ راهبرد بهینه ای برای حل همه ی مسائل وجود ندارد اما در فرایند حل مسائلی که سطوح متفاوتی دارند باید راهبردهای متعددی نیز به کار گرفته شود.

4- آموزش راهبردهای گوناگون کودکان را برای رویایی با مسائل ویافتن دستورالعمل هایی که در مسائل متفاوت با آنها روبه رو می شوند یاری خواهد داد.

5- دانش آموزان باید با مسائلی روبه رو شوند که راه حل آنها روشن نیست ، آنان باید به آزمودن بسیاری از راههای مختلف حل مساله تشویق شوند.

6- پیشرفت کودکان در حل مساله ، به میزان رشد آنها بستگی دارد بنابراین آنان به مسائلی که در سطوح متفاوتی ازدشواری قرار دارند، نیازمندند

7- حل مساله باید به برنامه تحصیلات ریاضی کشور نفوذ کند ، ما باید از موقعیت های مساله ای به عنوان زنجیره های پیوسته در آموزش وبرای معرفی مباحث جدید استفاده کنیم. ونیز از این موقعیت ها ، به عنوان نقاط اوج آموزش، برای تعین این که آ یا کودکان می توانند آنچه را که یاد گرفته اند در حل مسائل به کار برندیا خیر سود ببریم.

8- برای تدریس مؤثر حل مساله، باید زمان کافی برای پرداختن به مساله،برنامه های کمکی، منابع مورد نیاز، نقش تکنولو‍‍‍ژی وچگونگی اداره ی کلاس درس را در نظر بگیریم.