تأثیر خانواده در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

مقدمه:

قرآن کتاب آسمانی ما مسلمانان و نیز پیامبر بزرگوار اسلام , مکرراً بر تحصیل علم و دانش تاکید کرده اند. رسول اکرم (ص) بارها مسلمانان را به فراگیری علوم تشویق کرده اند و فرموده اند:

«به دنبال علم و دانش بروید حتی اگر در چین باشد.»

مسلمانان نیز به پیروی از دستورات قرآن و پیامبر از صدر اسلام برای آموختن علوم مختلف سعی و کوشش فراوان داشته اند.

از این جهت لازم است برای بهبود تعلیم و تربیت و همچنین راهنمائی و کمک به دانش آموزان در امر تحصیل که همواره مورد نظر دانشمندان و بزرگان دین بوده است سعی و کوشش بعمل آید.

بر تمام افراد جامعه بخصوص آنان که به نوعی با آموزش و پرورش در ارتباطند لازم است به هر نحو که می توانند راهی را برای بهتر کردن وضع تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش بخصوص در مقطع ابتدایی و رفع کمبودها و اشکالات آموزشی پیدا نموده و علل و عواملی که در پیشرفت تحصیلی نسل های آینده و حال موثرند را بررسی و کشف نمایند.

بیش از 80 % شخصیت کودکان و نوجوانان در متن خانواده , در کنار پدر و مادر شکل می گیرد و خانواده بعنوان اولین پایگاه تعلیم و تربیت و نخستین مدرسه کودکان می باشد و در مورد پیشرفت تحصیلی فرزندان و آینده سازان نقش اساسی را دارند , لازم است در این باره علل کمبود و نقایص برخورد اولیا پیگیری و در جهت»پیشرفت تحصیلی فرزندان بکار گرفته شود. و به خانواده های محترم و عاشق پیشرفت فرزندان , آموزشهای لازم و ضروری , با تشکیل کلاسهای آموزش خانواده از طریق مربیان و استادان ماهر و حاذق داده شود.»

نقش خودپنداره در موفقیت تحصیلی دانش آموزان

ارتباط میان خود و عملکرد تحصیلی:

در دوره های اخیر این نظریه که فقط استعداد فرد بعنوان تنها عامل موفقیت در تحصیل باشد , مورد تردید قرار گرفته و دیدگاهی که در آن بر تصور دانش آموز از خود و توانایی هایش توجه شود بیشتر مورد توجه قرار گرفته است , هنگامی که فرد تصور خوبی درباره خود دارد احساس می کند که موجود تواناست و با اطمینان فکر می کند از این رو می کوشد که رفتارش توام با موفقیت باشد. تا بعدها موجب افزایش احساس ارزشمندی اش شود. اما بر عکس دانش آموزی که خود را ناموفق بداند عملکرد تحصیلی اش نیز پایین تر از سطح استعداد و توانایی های ارثی اش است.

یعنی این دانش آموز در واقع توانایی های موفق شدن را دارد اما به دلیل عواملی غیر از هوش نمی تواند به حد مورد انتظار برسد زیرا معتقد است که ناتوان است. نشانگان شکست در امر آموزش پدیده شناخته شده ای است , شاگردی که قبلاً چندین بار در مدرسه شکست خورده است , نگرش هایی نظیر ‹‹ نمی توانم انجامش بدهم... ›› یا ‹‹ هیچ فایده ای ندارد که باز هم سعی کنم ›› از خود نشان خواهد داد و در نتیجه در تمام تکالیفی که با تردید انجام می دهد تقریباً به طور قطع شکست خواهد خورد , مگراینکه زمانی حس تازه ای نسبت به ارزش و قدرت خود به دست آورد که بتواند شکافی در این چرخه باطل ایجاد کند , به نظر می رسد با توجه به مطالعات انجام شده باید بپذیریم که با بالا رفتن خود پنداره مثبت می توان اثرهای اصلاحی بر روی امور و موفقیت های تحصیلی را ملاحظه کرد و بر عکس.

خانواده یک نظام طبیعی و اجتماعی است که افراد خواسته یا ناخواسته به آن وابسته اند و اولین کانونی است که فرد در آن احساس امنیت می کند و مورد پذیرش و حمایت قرار می گیرد. ساخت و فضای روانی خانواده، که ترکیب کلی و مجموعه روابط بین اعضای آن می باشد، هر کدام به گونه ای خاص عملکرد و رفتار فرد را درجهت رویارویی با مسائل و موانع و فشارهای روانی، اضطراب ها، ترس ها و سایر محرک های ناخوشایند تحت تأثیر قرارمی دهند.

تاثیر اختلافات خانوادگی روی فرزندان

نگرش ها و رفتار والدین

"نگرش ها و رفتار والدین می تواند تسهیل کننده ویا مانع در جریان رشد تکامل کودک باشد. والدین سخت گیر و خشن مانع می شوند تا فرزندانشان از روابط مثبت و سازنده با همسالان خویش که برای استقلال آن ها موءثراست بهره بگیرند. در حالی که والدین پذیرا وفهمیده منبع امنیت برای نوجوانان نگران ومضطرب خویش خواهند بود. چنین والدینی نه تنها در حل مشکلات نوجوان بااوهمراه و همیارند، بلکه نوجوان را به مستقل شدن وپذیرش مسئولیت تشویق می کنند. ارزش های والدین در رشد نوجوان از اهمیت خاص برخورداراست والدینی که دارای معیارهاوارزش های والایی هستندودرزندگی به آن هاعمل می کنند اغلب فرزندانشان نیز در مواجههباضوابط ورفتارتعارض انگیزذارای همان ارزش های والا خواهند بودبرعکس والدینی که احساس مسئولیت نمی کنندوآن چنان مادی می اندیشندکه در زندگی برای مشکلات فرزندانشان به هیچ گونه پاسخ اخلاقی اعتقاد ندارند ارزش ها ومعیارها و بالاخره فلسفه ی خویش اززندگی را به فرزندانشان القاء می کنند.

روشهای پیشگیری از لجبازی کود‌کان

والد‌ینی که کود‌کان خود‌ را به علت لجاجت و عناد‌ به د‌رمانگاه‌ها می‌آورند‌، معمولاً د‌ارای ویژگی‌های زیر هستند‌:

بیشتر فرمان می‌د‌هند‌، بیشتر می‌پرسند‌ و بیشتر به کود‌کان اهانت می‌کنند‌. فرمان‌های این والد‌ین بیشتر منفی است و به صورت خشم یا اهانت و همراه با نق‌نق صاد‌ر می‌شود‌. میان این رفتارهای والد‌ین با رفتار ناخوشایند‌ «لج کرد‌ن» کود‌ک ارتباط معنی‌د‌اری وجود‌ د‌ارد‌.والد‌ین این کود‌کان به طور معمول با یکد‌یگر اختلاف‌نظرهای شد‌ید‌ د‌ارند‌ و د‌ائماً د‌ر حال مجاد‌له با یکد‌یگرند‌. زمانی که کود‌ک، لجبازی پد‌ر را با ماد‌ر و یا ماد‌ر را با پد‌ر می‌بیند‌، از طریق یاد‌گیری مشاهد‌ه‌ای، لجبازی را از والد‌ین یاد‌ می‌گیرد‌. بسیاری مواقع لجبازی کود‌ک توسط اطرافیان تقویت می‌شود‌. بنابراین، این رفتار ناخوشایند‌ د‌ر کود‌ک شکل می‌گیرد‌ و کود‌ک می‌آموزد‌ که با لجبازی و تند‌خویی می‌تواند‌ هرچه را که بخواهد‌ به د‌ست آورد‌. ناکامی نیز معمولاً می‌تواند‌ علت لجبازی د‌ر کود‌ک باشد‌ و باید‌ تلاش شود‌ که کود‌ک کمتر ناکامی را تجربه کند‌. همچنین د‌ر کود‌کانی که د‌ر رشد‌ عاطفی‌شان تأخیر وجود‌ د‌ارد‌ و یا مبتلا به ناتوانی‌های یاد‌گیری‌اند‌، لجبازی، بیشتر مشاهد‌ه می‌شود‌. د‌ر د‌وره نوجوانی نیز ممکن است لج کرد‌ن به عنوان تظاهری از نیاز به گسستن از والد‌ین و برقراری هویتی مستقل مشاهد‌ شود‌ و شاید‌ به عنوان به عنوان آخرین عامل بتوان به حساد‌ت اشاره کرد‌ که لجاجت کود‌ک بیشتر مواقع به سبب حساد‌ت بروز می‌کند‌. بنابراین والد‌ین نباید‌ به رشد‌ حساد‌ت کود‌ک کمک کنند‌.

تاثیرات محبت و تشویق در تعلیم و تربیت

طبق تحقیقات به عمل آمده در مورد اینکه چرا کودکان مسوولیت پذیر نیستند خانواده ها را به سه گروه تقسیم کرده اند:
الف) خانواده هایی که قانون رفتاری در آنها وجود ندارد و به خانواده هایی به هر جهت معروفند.
ب) خانواده هایی که قانون دارند ولی اصرار بر اجرای آن ندارند مثلا بچه باید ساعت 8 بخوابد ولی پدر می گوید عیبی ندارد فردا جمعه است بگذار چند ساعتی دیگر بیدار بماند. عدم وحدت در مشی خانواده ها باعث می شود کودک به سمتی که به نفع او قانون صادر می کند کشیده شود.
ج) خانواده هایی که خود قانون را عوض می کنند مثلا امروز به بچه ها می گویند به کوچه نرو سر کوچه بد است ولی فردا که مهمان دارند و کار بسیار، به بچه های خود می گویند برو سر کوچه و با بچه ها بازی کن.
بچه های این سه گونه خانواده ها مسوولیت پذیری نمی شوند و برای اینکه کودک مسوولیت پذیر باشد ابتدا باید خود خانواده مسوولیت پذیر باشد و دوم اینکه به تدریج شروع به مسوولیت پذیری کودک کند و سوم توام کردن مسوولیت با تشویق است البته نباید تشویق ما صرفا مادی باشد بلکه می توان با به کار بردن کلمات زیبا و استمرار در روشمان آنها را تشویق به انجام دوباره عمل کنیم. تاکید بر این است که نباید از جملا ت آرام استفاده کرد مورد دومی است که در تحصیل و زندگی موثر است.

مشارکت والدین در تکالیف درسی فرزندان

همه والدین باید نسبت به تکالیف مدرسه و امور تحصیلی فرزندشان بسیار حساس و دقیق بوده و با دور اندیشی و آینده نگری و نیز واقع بینی کلیه نیاز های کودک را درک نموده و سعی کنند با تشویق و ترغیب او یار و یاورش باشند.

متاسفانه برخی والدین در این زمینه راه افراط و تفریط را می پیمایند برخی ها که خود را نا علاج و در مانده احساس می کنند.

تلاش می کنند برای کشاندن کودک به مسیر صحیح مطالعه و تمرین و ممارست مطالب درسی از زور و خشونت و تنبیه بهره بجویند تا بتوانند به هدف خود دست یابند اما از نکته مهم در این زمینه غافلند و آن اینکه علت و سرچشمه بسیاری از نا بسامانیها و عقده های موجود در کودک همین مسئله است پس پدر و مادر ان بهتر است حربه ترس و خشونت را کنار گذاشته و با مهر و محبت، شوقی در دل کوچک و معصوم کودک برای تحصیل علم و آموختن ادب بیآفرینند.

تأثیر بازی های رایانه ای بر شخصیت کودکان

نخستین گروهی که کودک بعد از خانواده در پیش رو دارد گروههای بازی دوران کودکی است که از این طریق کودک احساس تعلق به گروه و عضویت در آن را دارد. از خصوصیات کودکان، فعال بودن، خوشحالی، خیالپردازی، شلوغ کردن و پرسشگر بودن را می توان نام برد. اسپنسر می گوید: هدف عمده بازی، تخلیه نیروی اضافی بدن است که کودکان با لگد زدن، جیغ کشیدن، کشتی گرفتن و غیره انرژی اضافی را به مصرف می رسانند. بازی، برای کودکان خوشایند بوده و احتیاجی به تشویق ندارند بلکه ذاتا آن را دوست داشته زیرا محرک در بازی خیلی قوی بوده و حالت شادی و آزادی را به دنبال دارد.

در بازی ها باید مراقب بود که بر فضای بازی کودکان پستی و رذالت و شیطنت و خیانت، حکمفرما نشود و عفت و صداقت و امانت و عطوفت و صفا و برادری و خواهری و عفو و گذشت حاکم گردد.

الگوی تدریس مبتنی بر نظریه فرا شناخت

مقدمه:
فرا شناخت عبارت است از آگاهی فرد بر نظام شناختی خود و کنترل و هدایت آن در ادبیات روان شناسی، شناخت را معمولا˝ مترادف با تفکر می آورند. بنابراین، فراشناخت را می توان آگاهی بر جریان تفکر و کنترل و هدایت آن هم تعریف کرد. جریان شناخت در نظریه روان شناسی شناخت انسان را عبارت می دانند از:
دریافت، پردازش، نگهداری و انتقال اطلاعات، فراشناخت فعالیتی است که کنش های مربوط به چهار عنصر یادشده را در برمی گیرد و بر آنها نظارت دارد.
معلمان در مدارس باید ابتدا دانش آموزان را به روش دریافت، پردازش و نگهداری و انتقال درست اطلاعات فراخوانند و سپس آنها را ترغیب کنند تا جریان فعالیت های ذهنی را که انجام می دهند، مورد بازنگری و اصلاح قرار دهند.

روش تدریس مبتنی بر پیش سازمان دهنده

روش تدریس پیش سازمان دهنده، از زمانی مورد توجه قرار می گیرد که آزوبل به عنوان یک روانشناس شناخت گرا، بر اهمیت آن تاکید می ورزد. آزوبل، روش تدریس پیش سازمان دهنده را در کنار روش های تدریسی چون سخنرانی و توضیحی مورد توجه قرار می دهد. به زعم او با بهره گیری از انواع پیش سازمان دهنده ها یادگیری غیر فعال یا انفعالی روش های تدریس سخنرانی و توضیحی به روش های فعال تبدیل می شوند. در این روش دانش آموزان منفعل نیستند، چون بنا به باور آزوبل، پیش سازمان دهنده های ارائه شده از سوی معلمان سبب می شود ذهن یادگیرندگان به تکاپو وادار گردد. این کار را پیش سازمان دهنده ها از طریق پیوند دادن دانش پیشین یادگیرنده با مواردی که باید فرا گرفته شوند عملی می سازد.

الگوی تدریس بازی نقش یا ایفای نقش

هدف از اجرای الگوی تدریس بازی نقش کمک به دانش آموز است تا شخصیتی منحصر به فرد بسازد و این مهم را در قالب آن چه در مواد درسی پیش بینی شده است عملی کند. الگوی تدریس بازی نقش فرصتی را ایجاد می کند که در آن یادگیرندگان در تحصیل موقعیت ها به صورت همیار و مشترک فعالیت کنند. به ویژه یادگیرندگان شیوه ای آزادمنشانه برای پرداختن به انواعی از واقعیت های اجتماعی را به وجود می آورند.