رژیم درمانی کودکان بیش فعال

بیش فعالی یک اختلال رفتاری شایع است که حدود 8 تا 10 درصد از کودکان سنین پیش دبستانی به آن مبتلا هستند.

 احتمال ابتلا به این اختلال در پسران 3 برابر بیشتر از دختران است، اما علت این تفاوت هنوز ناشناخته است . مطالعات فراوانی روی نقش عوامل تغذیه ای در بیش فعالی کودکان مبتلا انجام شده است که نتایج برخی از آنها را مرور می‌کنیم.

1- اسیدهای چرب ضروری:

تحقیقات بسیاری نشان داده اند که غلظت اسیدهای چرب "امگا-3" و "امگا-6" در این افراد به مقدار زیادی پایین تر است و این کودکان، علائم کمبود اسیدهای چرب ضروری مانند تشنگی زیاد را نشان می دهند  بهترین منبع اسید‌های چرب امگا -3 ، ماهی‌های آزاد مثل سالمون، ساردین، میگو و شاه ماهی است و منابع اسید‌های چرب امگا-6، کنجد، تخمه کدو تنبل و تخمه آفتابگردان هستند. دیگر منابع اسید‌های چرب ضروری (امگا- 3 و امگا- 6 ) آجیل‌ها، لوبیای سویا ، روغن بادام زمینی و روغن زیتون است

 2- روی  

مطالعات یافته‌های مختلف ارتباط بین کمبود روی و بیش فعالی را نشان داده است، به طوری که سطح سرمی‌ روی در کودکان مبتلا به بیش فعالی به طور قابل توجهی پایین تر از کودکان طبیعی بوده است.کمبود روی در کودکان مشکلاتی از قبیل خشونت،کج خلقی،گریه‌های زیاد، بیزاری و نفرت و ناتوانی در تمرکز را ایجاد می‌ کند. گوشت، ماکیان،‌ شیر و محصولات لبنی 80درصد کل میزان روی غذایی را تشکیل می‌ دهند. انواع سایرگوشت‌ها، جگر، پنیر، غلات کامل، لوبیاهای خشک، مغزها و محصولات سویا نیز منابع نسبتا خوب روی هستند.  

3- کلسیم  

کمبود کلسیم ممکن است بیش فعالی را به وجود آورد. بنابر این می‌ توان با تنظیم یک برنامه غذایی مناسب حاوی کلسیم نظیر شیر، پنیر، نان، بستنی، ماست، سبزیجات برگ سبز مانند کلم، برگ‌های سبز شلغم، یا مکمل‌های کلسیم، این کمبود را بر طرف کرد.  

4- ویتامین B6:  

ویتامین B6 یک کوفاکتور ضروری برای اغلب مسیرهای متابولیکی اسیدهای آمینه، شامل مسیرهای دکربوکسیلاسیون برای دوپامین، آدرنالین، وسروتونین می باشد. از این طریق، ویتامین های گروه B سبب بهبود رفتار در برخی کودکان مبتلا به ADHD شده است. در برخی کودکان بیش فعال، سطح سروتونین خون پایین است، در نتیجه دوز بالای ویتامین B6 با افزایش میزان سروتونین خون سبب بهبود علائم می شود.

این ویتامین در گوشتها ،غلات کامل (بخصوص گندم ) ،سبزیجات و مغزها یافت می شود .   

5- آهن:  

کمبود آهن، دقت و توجه را به میزان قابل توجهی کاهش داده و به مکمل یاری پاسخ مثبت می دهد. برخی مطالعات نشان داد که با مکمل یاری آهن، 30 درصد بهبود در این کودکان مشاهده شده است.  

بهترین منبع آهن جگر ،غذاهای دریایی ،قلب ،کلیه گوشت کم چرب و ماکیان و ماهی می باشد .  

غذاهایی که باید از خوردن آن ها اجتناب نمود عبارت اند از:

  1- شکر  

یافته‌های برخی از مطالعات نشان داده اند که مصرف شکر ممکن است سطح آدرنالین را در کودکان به میزان 10 برابر افزایش دهد. بنابراین این نتایج بیانگر ارتباط مستقیم بین ‌رفتارهای خشونت آمیز با دریافت شکر بالاست. ویتامین‌های گروه B :کمبود ویتامین‌های گروه B در کودکان بیش فعال شایع است. نتایج یک مطالعه روی 27 کودک مبتلا به بیش فعالی نشان داد که مصرف روزانه 200 تا 300 گرم فسفاتیدیل سرین به مدت 2ماه منجر به بهبودی قابل توجهی -92درصد- در ظرفیت یادگیری و رفتاری آنان شده است . اگرچه اغلب شکر به عنوان علتی برای بیش فعالی ذکر می شود،اما مطالعات کنترل شده، تاثیرات منفی آن را بر روی رفتار اثبات ننموده اند. گرچه شواهد اندکی موید تاثیر شکر بر روی رفتار است، اما باید فواید کاهش مصرف شکر را مد نظر داشت.  

غلات صبحانه، نان جو، برنج، ماکارونی و سیب زمینی از مواد غذایی نشاسته ای هستند که عوارض جانبی ندارند.

 2 - بادام، سیب، زردآلو، کشمش، هلو، آلو، پرتقال، توت، گوجه فرنگی و خیار (حاوی سالیسیلات های طبیعی).  

3 - رنگ ها مانند تارترازین (نوعی رنگ غذایی به رنگ نارنجی) که در غذاهای آماده بسته بندی شده، آدامس، شکلات، آب لیمو، سس ها، کمپوت ها، کنسرو نخودفرنگی، نوشابه های گازدار وجود دارد.  

4 - اسید بنزوئیک (نوعی نگهدارنده مواد غذایی)، در مرباها،پوره میوه ها، آب میوه ها، ترشی ها و سس های سالاد استفاده می شود.  

5 - نوشابه های گازدار که به دلیل محتوای بالای فسفر آن ها و برهم زدن تعادل کلسیم و فسفر بدن می توانند منجر به بیش فعالی شوند.  

6- قهوه، چای، کولا و سایر نوشیدنی های حاوی کافئین می توانند علائم بیماری را تشدید نمایند.  

7- افزودنی ها  

پژوهشگران انگلیسی هشدار دادند، غذاهای حاوی افزودنی ها احتمال بروز بیش فعالی را در کودکان افزایش می دهد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از پایگاه خبری نیوکرالا؛ در این پژوهش، محققان انگلیسی با بررسی 300 کودک دریافتند، نوشیدنی های حاوی ترکیبات افزودنی باعث بروز بیش فعالی می شود، آن ها اعلام کردند، 5 تا 10 درصد از دانش آموزان از اختلال بیش فعالی با علائم کاهش تمرکز و فعالیت بسیار رنج می برند که این بیماری در پسران بیش از دختران مشاهده می شود.

در این پژوهش آمده است، افزودنی هایی چون رنگ های مصنوعی، بنزات سدیم و مواد موجود در بستنی ها نیز خطر بروز بیش فعالی را در کودکان افزایش می دهد. در پژوهش حاضر، محققان هشدار دادند، والدین باید از مصرف مواد غذایی حاوی افزودنی در کودکان خود جلوگیری کنند.

آلرژی‌های غذایی  

 آلرژی‌های غذایی می‌ توانند باعث بروز نشانه‌هایی از بیش فعالی شوند برای مثال : شکر، شکلات،‌ تخم مرغ،گندم ،‌ رنگ‌ها، طعم دهنده‌ها، ‌افزودنی‌ها و ذرت. (در حال حاضر حذف این مواد از برنامه غذایی کودکان آسان نیست زیرا به راحتی در دسترس کودکان است.)اگر این مواد غذایی را تا 2 هفته حذف کنیم بعد از 2 هفته هر 2روز در میان می‌ توانیم به غذای کودک هر کدام را اضافه کنیم. به‌وسیله حذف کردن این مواد از برنامه غذایی و بازگرداندن آن بعد از مدتی می‌ توانید تشخیص دهید که آیا کودکان نشانه‌هایی از بیش فعالی دارند یا خیر ؟

توصیه‌های تغذیه ای برای کودکان مبتلا به بیش فعالی

• رژیم کم شکر، پرهیز از خوردن قندهای ساده و شیرینی‌ها  

• استفاده بیشتر از پروتئین‌ها مثل مرغ، تخم مرغ، گوشت قرمز
•  حذف یا کاهش آلرژن‌های غذایی مثل: بادام زمینی، تخم مرغ، شکلات، پنیر، شکر، گندم، ‌سویا، گیلاس، آلبالو، توت فرنگی،کشمش، ‌نوشابه‌ها، هلو، آلو، پرتقال، بیسکویت، سیب، توت، گوجه فرنگی، خیار، آدامس، سس، آبلیمو، کنسروها، مربا، ترشی، کمپوت‌ها، قهوه و چای .

·    درمان کمبودهای تغذیه ای و استفاده از مکمل‌های غذایی

·    حذف یا کاهش افزودنی‌های خوراکی و رنگ‌های مصنوعی مثل : بادام بو داده ، ادویه‌های معطر ، آبنبات‌ها، کیک‌ها، دسرها، غلات صبحانه و نوشابه‌ها  

·    استفاده از منابع غذایی حاوی امگا- 3 مانند ماهی ،‌ روغن زیتون و گردو در برنامه غذایی روزانه  

·    استفاده از میوه و سبزی تازه  

·    حذف غذاهای سرخ شده محدودیت مصرف فرآورده‌های لبنی  

·    حذف کاکائو، شکلات‌های حاوی قهوه ونسکافه،‌ نوشابه‌های رنگی، چیپس و پفک  

·   افزایش مصرف آب  

نکات مهم:

تجمع فلزات سمی همانند سرب، آرسنیک، آلومینیوم، جیوه، یا کادمیوم نیز می تواند سبب مشکلاتی در یادگیری و رفتار کودکان شود. سرب می تواند سبب تخریب ادراک و رفتار کودکان شود. بر اساس تحقیقات، اصلاح سطح سرب بدن ( از طریق مواد شلاته کننده مانند ویتامین)، در کودکان بیش فعالی که میزان سرب بالاتری داشتند، موجب بهبود رفتار قابل ملاحظه ای گردید.

 مصرف مکرر آنتی بیوتیک ها ( به ویژه برای عفونت های گوش) در دوران کودکی می تواند سبب عدم تعادل باکتری های مفید در کودکان و در نتیجه علائم جسمانی و تغییرات رفتاری در آن ها شود. مصرف پروبیوتیک مناسب به همراه یک رژیم کم شکر و بدون کربوهیدرات های تصفیه شده می تواند در برقراری مجدد این تعادل موثر باشد.

احتمال خطر کمبودهای حاشیه ای برخی ریز مغذی ها در کودکان مبتلا به ADHD، به دلیل عادات غذایی نامعقول و کاهش اشتهای ناشی از درمان با داروهای محرک بیشتر است.